Spojówka broni się względnie dobrze przeciwko zakażeniom bakteryjnym (dobrze unaczyniona, posiada dużo komórek obdarzonych właściwościami fagocytarnymi, w sekrecji gruczołu łzowego znajduje się lizozym posiadający właściwości lityczne w stosunku do bakterii). Niestety, ten aparat obronny, tak skuteczny przeciwko zakażeniom pochodzenia bakteryjnego, jest bezsilny w stosunku do zakażeń wirusowych. Wtargnięcie wirusów do ustroju może nastąpić przez spojówkę (najczęściej) i rogówkę. Badania doświadczalne wykazały, że praktycznie wszystkie wirusy mogą przedostać się do ustroju przez narząd wzroku, nawet te, dla których ten sposób nie jest typowy (np. wirusy tropikalnego zapalenia mózgu). Noszenie szczelnych szkieł stanowi jedną z głównych i skutecznych ochron przed zakażeniem wirusowym.

Uczulenie typu późnego jest często uważane za synonim alergii tuberkulinowej. Pogląd ten ma znaczenie czysto historyczne. Uczulenie typu późnego jest właściwe nie tylko dla gruźlicy, lecz także dla wszystkich prawie antygenów bakteryjnych, pasożytniczych, wirusowych, grzybiczych. Kontaktowe zapalenie skóry wywołane przez niektóre substancje chemiczne należy do tej samej gfupy odczynów immunologicznych. Należy podkreślić, że człowiek jest szczególnie podatny na rozwój alergii typu późnego.

Rozróżniamy promieniowanie podczerwone długofalowe i krótkofalowe. Źródłem promieniowania podczerwonego długofalowego są gorące metale już w stanie czerwonego żaru i ogień różnych palenisk. Na działanie tych promieni narażeni są pracownicy zatrudnieni przy gorącej obróbce metali, np.: kowale, pracownicy walcowni, hutnicy, palacze, piekarze itp. Promieniowanie podczerwone długofalowe jest stosunkowo mało przenikliwe. Jest ono prawie w całości absorbowane przez łzy, rogówkę i spojówkę. Jeśli promieniowanie podczerwone długofalowe jest szczególnie silne, może wywołać oparzenie termiczne. Promieniowanie podczerwone długofalowe mniej intensywne, lecz działające przez długi okres, może wywoływać zapalenie przewlekłe spojówek i brzegu powiek.

a. Działanie miejscowe. W zatruciach przewlekłych występuje zwykle obrzęk powiek, niekiedy wyprysk alergiczny skóry powiek i uporczywe zapalenie spojówek z obrzękiem spojówki gałkowej. W spojówce powieki dolnej mogą występować naloty w postaci okrągłych, szarożółtawych plamek. Zdarzają się powierzchowne uszkodzenia rogówki, czasem dochodzi do owrzodzeń spojówki gałkowej i rogówki.

a. Rtęć stosunkowo rzadko wywołuje schorzenia oczu z powodu działania miejscowego. Niektóre połączenia rtęci mogą być przyczyną wyprysku w skórze powiek oraz stanów zapalnych spojówek o charakterze uczuleniowym. Niektóre związki rtęci (np. phenylmeicurie nitrate), używane jako osłona kropli do oczu, mogą wywołać uszkodzenie soczewki.

Oprócz zastosowania w diagnostyce, ultradźwięki można stosować również w terapii. Ultradźwięki w terapii. Pierwsi zwrócili uwagę na biologiczne działanie ultradźwięków Woods i Loomis w 1927 r. Zauważyli oni, że krwinki czerwone zawieszone w izotonicznym roztworze soli ulegały szybko hemolizie, d pierwotniaki szybko ginęły po napromieniowaniu ultradźwiękami.

Do tej chwili nie są stosowane w okulistyce. Środki te wolno się metabolizują i utrzymują względnie stały poziom protrom- biny. Działanie ich polega na upośledzeniu biosyntezy osoczo- wych czynników krzepnięcia, a mianowicie czynnika VII, IX Christmasa i X Stuarta. Wskaźnik protrombiny powinien’być utrzymany w granicach 40-50%. Przedstawicielem tej grupy leków są: fenindion – podawany w I dobie w ilości 4 razy 25 mg, w II dobie 3 razy 25 mg, w ciągu następnych dni 2 razy 25 mg i mniej, zależnie od wskaźnika protrombiny Anisin- dion – stosowany w dawce 3 razy 50 mg w pierwszej dobie, w następnych dniach zależnie od wskaźnika.

– Przyczyny:

– 1) blok źrenicy i jaskra po urazie soczewki,

– 2) zaćma pourazowa i jaskra zależna od pęcznienia soczewki,

Powoduje to zwykle spadejr c. ś. i otwarcie kąta. Ponieważ oko po ataku jest predysponowane do następnych, a wyniki leczenia operacyjnego w jaskrze z zamkniętym kątem są pomyślne, należy tych pacjentów operować dość wcześnie. Istnieje tylko jedna okoliczność, w której operacja nie jest konieczna po ostrym ataku, a mianowicie jeśli tęczówka jest zanikowa, a źrenica pozostaje nieco poszerzona, czasem w jednym południku, pozwala to na swobodne przechodzenie płynu z tylnej komory do przedniej i poszerzenie kąta. Poszerzenie kąta i brak w nim zrostów trzeba sprawdzić gonioskopowo.

Ciało rzęskowe. Bezpośredni uraz okolicy ciała rzęskowego może spowodować pęknięcie jego naczyń i napłynięcie krwi do komory przedniej, tylnej oraz do ciała szklistego. W wyniku urazu ciała rzęskowego może wystąpić, okresowo lub trwale, niedowład lub porażenie akomodacji. Odwarstwie- nie ciała rzęskowego nie występuje często. Leczenie polega na pozostawieniu pacjenta w łóżku, podawaniu środków cykło- plegicznych i hydrokortyzonu. Uszkodzenie ciała rzęskowego powoduje spadek ciśnienia śródgałkowego. Łączy się to ze zmniejszonym wytwarzaniem cieczy wodnistej. Stan ten trwać może szereg dni, a nawet tygodni. Najczęściej po tym okresie ciśnienie śródgałkowe wraca do normy. Pęknięcie gałki ocznej w okolicy ciała rzęskowego powoduje jego wypadnięcie przez ranę. Wypadniętą część ciała rzęskowego należy odciąć, nałożyć szwy na twardówkę i spojówkę.

Wirusowe zapalenie siatkówki należy do rzędu zapaleń septycznych. Wirusy mogą uszkodzić neurony siatkówki i włókna, podobnie jak uszkadzają substancję mózgową. Uszkodzenie siatkówki objawia się ograniczonym lub rozsianym procesem zapalnym, często może być wciągnięta w proces chorobowy błona naczyniowa (uveoretinitis). W chorobach wirusowych zmiany w naczyniach siatkówki występują w postaci okluzji tętnic siatkówki, zakrzepicy żył siatkówki, periarteriitis, periphlebitis.

Ultradźwięki są falami mechanicznymi o częstotliwości powyżej 20 KHz. Rozchodzą się one w ośrodkach gazowych, ciekłych i stałych. W zależności od gęstości i temperatury ośrodka rozchodzą się z różną szybkością.

W leczeniu oparzeń rogówki alkaliami wykorzystano działanie chelatonów, związków kompleksowych o wysokim powinowactwie do wielu metali. Jednym z nich jest preparat EDTA (ethylendiamintetraacetate). W leczeniu oparzeń wapnem i w celu rozpuszczania depozytów wapnia w zwyrodnieniu pas- mowatym używa się 2-sodowej soli preparatu, która łącząc się z wapniem daje sól sodowo-wapniową. Neutralizacja lekiem zapobiega zmętnieniom rogówki w następstwie oparzeń. Lek działa dobrze na powierzchnię obnażoną z nabłonka. W klinice okulistyki SDL opracowano metodę postępowania w oparzeniach wapnem, polegającą na zakrapianiu wersenianu sodowego 10% co 1 min. w ciągu 15 min., 3,5% co 5 min. w ciągu godziny, dalej w zależności od rozległości uszkodzenia co godzina lub dwie.

Pierwsze ujemne wychylenie, pojawiające się po pewnym okresie utajenia od chwili nagłego oświetlenia oka, nazywa się falą a. Następna dodatnia, tj. wznosząca się ponad linię izoelektryczną część krzywej nosi nazwą fali b. Przy trwaniu bodźca około sekundy lub dłużej, pojawia się następne, dodatnie, stosunkowo długo trwające uniesienie – fala c. Po wyłączeniu dostatecznie długo trwającego oświetlenia występuje niewielka, dodatnia fala d, z tego powodu nazwana efektem wyłączenia (off effect). Fale a, b, c mają być wynikiem włączenia (on effect). Granit i współprac. (1947) przeprowadzając doświadczenia farmakologiczne stwierdzili, że erg jest sumą algebraiczną trzech oddzielnych procesów siatkówkowych, które oznaczyli jako Pj, Pn, Pji/.