Zapalenia, w których przeważa komponenta alergiczna

Z powodu bogatego unaczynienia błona naczyniowa oka żywo reaguje w stanach alergicznych. Zapalenie tęczówki (zwykle ostre, obustronne i zazwyczaj o ciężkim przebiegu) może wystąpić w chorobie posurowiczej. Zapalenie błony naczyniowej przebiegające z objawami obrzęku angioneurytycznego należy do tej samej kategorii. W sytuacji wielokrotnego i powtarzającego się uczulenia odczyn ze strony błony naczyniowej może być bardzo gwałtowny, może dojść do zakrzepicy lub pękania drobnych naczyń, a następnie do martwicy. Bardzo możliwe, że podobna reakcja może mieć swój wyraz kliniczny w sytuacjach, w których produkty bakteryjne są uwalniane z ogniska infekcji u pacjentów immunoalergicznych. Nadmierna wrażliwość na produkty bakteryjne może być przyczyną ostrego wysiękowego zapalenia błony naczyniowej.

Rola zakażenia ogniskowego w oftalmologii jest przedmiotem wielu prac. W Polsce pojęcie zakażenia ogniskowego jest związane z Kliniką Okulistyczną w Poznaniu (prof. Kapuściński, sen., 1931 r.) i z Kliniką Okulistyczną we Wrocławiu. Zakażenia ogniskowe są przyczyną większości zapaleń błony naczyniowej, a przede wszystkim ostrego zapalenia tęczówki i ciała rzęskowego. Mechanizm zakażenia ogniskowego nie jest w pełni wyjaśniony. W latach pięćdziesiątych pojawiło się kilka teorii usiłujących wyjaśnić to zagadnienie. Jedna z nich tłumaczy mechanizm zakażenia ogniskowego periodycznymi wysiewami endotoksyn i egzotoksyn z ogniska pierwotnego, druga uważa ognisko wtórne za reakcję hiperergiczną tkanki mezenchymalnej na antygen bakteryjny ogniska pierwotnego, najczęściej paciorkowcowy. Reakcja ta, która przypomina fenomen Arthusa lub Sanarelli-Schwartzmana jest wywołana miejscowo przez ciała histaminowe, wywołujące hi- perergiczny odczyn zapalny. Inna teoria wreszcie stara się wytłumaczyć powstanie ogniska wtórnego przez elektywny organotropizm bakterii (przeważnie paciorkowców) w ognisku pierwotnym.