PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE A WZROK

Promieniowanie jonizujące, przechodząc przez dany ośrodek (stały, ciekły czy gazowy), wywołuje w nim jonizację. Promieniowanie to może być zarówno promieniowaniem elektromagnetycznym, jak i cząsteczkowym. Do pierwszej grupy należą promienie X oraz promienie gamma, do drugiej grupy strumień cząstek alfa, beta, elektronów, pozytonów, protonów i neutronów.

Promieniowanie elektromagnetyczne polega na rozchodzeniu się energii w postaci fal elektromagnetycznych. Fale te rozchodzą się ze stałą prędkością równą prędkości światła w próżni, która wynosi c = 3 1010 cm/sek. Cechą charakterystyczną promieniowania elektromagnetycznego jest jego częstotliwość V lub długość fali K.

W przeciwieństwie do promieniowania elektromagnetycznego, cechą charakterystyczną promieniowania cząsteczkowego jest prędkość, z jaką poruszają się cząstki materii. Różne tkanki oka mają właściwości selektywne dla pewnych częstotliwości promieniowania elektromagnetycznego lub różnych prędkości promieniowania cząsteczkowego. Działanie biologiczne energii promieniowania jest możliwe tylko wtedy, gdy jest ona absorbowana przez tkankę.

Promieniowanie gamma stanowi rodzaj promieniowania elektromagnetycznego wysyłanego przez substancje promieniotwórcze. Promieniowanie gamma jest emitowane przez jądra w postaci porcji kwantów energii, noszących nazwę kwantów gamma. Emisja promieni gamma często towarzyszy rozpadowi alfa lub beta, stanowiąc w' tym przypadku proces, wtórny. Zazwyczaj promienie gamma są emitowane przez wzbudzone jądro atomowe nowego pierwiastka, powstającego po emisji cząstki alfa lub beta.

Promieniowanie X jest analogiczne do promieniowania gamma (wytwarzane sztucznie w specjalnej aparaturze). Promienie alfa stanowią strumień szybko biegnących jąder helu, a ściślej mówiąc jąder izotopu helu (2He4). Praktycznie nie wywierają szkodliwego działania na narząd wzroku z powodu bardzo krótkiego zasięgu.

Promienie beta stanowią strumień emitowanych przez jądra promieniotwórcze elektronów 0 ) lub pozytonów (P+). Promienie beta mają bardzo mały stopień przenikliwości. Mogą wywołać zapalenie spojówki i rogówki. Aplikatory promieniowania beta umieszcza się przeważnie w rąbku rogówki, to znaczy w miejscu najbliższym soczewki przedstawia to pewien stopień niebezpieczeństwa i stwarza możliwość powstania zaćmy. Hunt w 1947 r. i Mc Donald w 1955 r. opisali przypadki zaćmy w przebiegu leczenia promieniami beta. Sallmann i inni autorzy wywoływali doświadczalnie zaćmę u królików.

Promienie neutronowe są wysyłane z jąder pierwiastków podlegających przemianom jądrowym prowadzącym do powstawania izotopów promieniotwórczych. Wysyłane są również podczas reakcji rozszczepiania jąder. Zmiany wywołane przez neutrony są podobne do zmian wywołanych przez promieniowanie gamma i X, zostaną opisane łącznie.