Przydatność erg do celów klinicznych

Przydatność erg do celów klinicznych zależy przede wszystkim od możliwości powiązania jego części składowych z elementami siatkówki i ich czynnością. Uważa się, że dwa wychylenia ujemnej fali a odpowiadają aktywności komórek receptorowych ai jest odpowiedzią elementów fotopowych (czopków), zaś a2 – elementów skotopowych (pręcików). Sądzi się, że proces elektryczny, którego wyrazem są fale x (lub bi) i b (lub b2), odpowiada zjawisku szerzenia się pobudzenia drogami wewnątrzsiatkówkowymi. Pierwsza jest wyrazem szerzenia się pobudzenia fotopowego, druga – skotopowego. Granit i inni są skłonni uważać, że procesy te są wynikiem pobudzenia umiejscowionego w warstwie komórek dwubiegunowych (synaptycznej) siatkówki, jednak Noel doświadczalnie wykazał, że prawdopodobnie okolicą wytwarzającą falę b jest warstwa splotowata zewnętrzna. Warstwa komórek zwojowych nie przyczynia się do powstawania zmian w erg czynność jej można wykryć jedynie przez bezpośrednie zapisywanie prądów z siatkówki przy użyciu mikroelektrod. Obie funkcje, fo- topowa i skotopowa, mają fazę ujemną i dodatnią. Kliniczna jednak użyteczność erg nie zależy jedynie od określenia zależności jego części składowych od anatomii i czynności siatkówki, ale także od możliwości rozdzielenia odpowiedzi foto- powej od skotopowej. Erg pozostaje zawsze pod wpływem elementów pręcikowych. Pręcików w siatkówce znajduje się ok. 130 mil., zaś czopków ok. 7 mil., z czego zaledwie ok. 100 tys. zajmuje dołeczek środkowy. Praktycznie reszta, przemieszana z przeważającą liczbą pręcików, znajduje się w zewnętrznej części plamki żółtej. Niewielkiej ilości czopków znajdującej się poza plamką można nie brać pod uwagę. Uzyskanie wybiórczej odpowiedzi z układu czopkowego, tj. dołeczka środkowego, jest bardzo trudne, ale niemniej bardzo ważne. Próby pobudzenia ogniskowego plamki żółtej wąskim strumieniem światła bądź nie wywoływały odpowiedzi przy zbyt małym natężeniu lub polu naświetlenia, bądź przy silniejszym natężeniu, wskutek rozpraszania się światła w oku, dawały normalny erg. Boynton i Riggs wykazali, że rozpraszanie się światła w oku jest nieuniknione. Z tego powodu próba pobudzenia ogniskowego dostatecznie silnym światłem tarczy nerwu wzrokowego, a więc miejsca pozbawionego elementów światłoczułych, także wytwarza normalny erg. Normalną odpowiedź elektryczną można także otrzymać z każdego oka z obwodem siatkówki zdolnym do funkcjonowania, bez względu na ostrość wzroku i pole widzenia. Celem oddzielenia czynności elektrycznej obu układów stosuje się obecnie erg w adaptacji dziennej i zmierzchowej oraz analizę erg wywołanego światłem czerwonym o długości fali powyżej 590 nm. W pierwszym sposobie, otrzymywanym zespołom ai i x przypisywano działanie układu czopkowego, na co wskazywać ma przewaga amplitud tych fal w fazie fotopowej adaptacji. Fale a2 i b2 mają powstawać w wyniku czynności układu pręcikowego, ponieważ występuje przewaga amplitud tych fal w fazie skotopowej adaptacji. Okazało się jednak, że takiego schematycznego podziału nie można utrzymać, ponieważ u zwierząt o siatkówce tylko czopkowej można uzyskać erg o typie zmierzchowym i odwrotnie, u zwierząt o siatkówce głównie pręcikowej otrzymywano erg o typie czopkowym. Należy wobec tego uznać, że adaptacja dzienna zależy głównie od układu czopkowego, a adaptacja zmierzchowa – głównie od czynności pręcików. Sposób drugi opiera się na fakcie, że czopki są wrażliwe na długofalową, zaś pręciki na krótkofalową część widma świetlnego. Stosując pobudzenie światłem czerwonym o długości ponad 590 nm uzyskuje się prawie czysty erg fotopowy. Wykorzystanie tych spostrzeżeń pozwala na ocenę stanu czynnościowego plamki żółtej w schorzeniach oczu, zwłaszcza gdy dno oka nie jest dostępne badaniu.