Ciało obce wewnątrzgałkowe nawet nie metalowe (drzewo, szkło) daje pojedyncze wysokie echo nawet przy bardzo małej czułości aparatu. Nowotwór wewnątrzgałkowy daje ze swojej powierzchni wysokie echo odbite, a następnie liczne echa odbite od tkanki nowotworowej, przeważnie niższe od echa z powierzchni. Przy małej czułości aparatu możemy otrzymać tylko echo z powierzchni nowotworu, które może imitować echo odwarstwienia siatkówki pierwotnego.

Ciśnienie wewnątrzgałkowe może być redukowane na drodze wzmożenia ciśnienia osmotycznego krwi. Dlatego w leczeniu jaskry znalazła zastosowanie grupa leków działających na drodze odciągania cieczy wodnistej do naczyń ze względu na duże stężenie cząsteczek po stronie krwi i łatwość ich przechodzenia przez barierę naczyniową. Przedstawicielami tej grupy są: mocznik', mannitol i glicerol. Ich działanie dodatnie i ujemne oraz sposób podawania i przygotowania preparatów będzie omówiony w rozdziale traktującym o jaskrze. Należy jednak podkreślić, że leki te, a zwłaszcza mannitol (który jest dobrze znoszony przez chorych i mniej toksyczny niż mocznik), znajdują zastosowanie w szeregu innych chorób oka. Mogą być stosowane ze wskazań chirurgicznych w operacjach soczewki, siatkówki (zwłaszcza przy operacjach z wszczepieniem silikonu, powięzi i z przewężaniami), w wydobyciu ciał wewnątrzgałkowych, w operacjach przetokowych z wysokim ciśnieniem wewnątrzgałkowym. Może być również stosowany w zapale- niach błony naczyniowej z jaskrą wtórną, przy przepuklinach ciała szklistego do komory przedniej oraz w leczeniu krwotoków do komory przedniej i ciała szklistego, na drodze poszerzania dróg odpływu i zwiększenia przepływu cieczy wodnistej. Osmotyczne działanie glicerolu wykorzystuje się również w celu przejaśnienia obrzękniętej rogówki (ostra jaskra, zwyrodnienie rogówki).

Twardówka. Urazy tępe mogą wywołać pęknięcie twardówki i utratę zawartości gałki ocznej. Najczęstszym miejscem pęknięcia gałki ocznej jest granica między rogówką a twardówką oraz tylny biegun twardówki, sąsiadujący z nerwem wzrokowym. Budowa anatomiczna oka usposabia do pourazowych pęknięć w tych miejscach. W pęknięciach przednich krew wypełnia komorę przednią oka. Mogą wystąpić pęknięcia błony granicznej tylnej i nasiąkanie rogówki barwnikiem krwi. Komora przednia może ulec spłyceniu, źrenica, jeśli ją widać, ulega zniekształceniu w związku z tym, że część tęczówki leżąca obok rany wypada przez nią. Zdarza się, że soczewka ulega zwichnięciu ku przodowi i wypada pod spojówkę. Gałka oczna jest bardzo miękka. Tylne pęknięcie gałki ocznej może być trudne do rozpoznania, zwłaszcza w obecności krwi w komorze przedniej lub ciele szklistym. Przy zachowanym poczuciu światła z prawidłowym rzutowaniem należy naciąć spojówkę, usunąć soczewkę w przypadku jej zwichnięcia pod spojówkę, wyciąć i usunąć wypadnięte tkanki oraz nałożyć szwy na całą długość rany. W przypadku braku poczucia światła usuwa się całą gałkę lub jej zawartość. Gałka oczna pęknięta w tylnym biegunie ulega zanikowi.

Jest to określenie postaci jaskry, która jest spowodowana specjalnym rodzajem reakcji uczuleniowo-zapalnej na białko zmętniałej soczewki. Jaskra z powodu fakolizy może powstać przy zaćmie przejrzałej, niedojrzałej, przemieszczonej, przejrzałej lub przy pozostawieniu mas soczewkowych.

W chorobie Newcastle stwierdza się zapalenie spojówek bez powikłań rogówkowych. Coniunctivitis Newcastle najczęściej występuje w postaci ostrego grudkowego zapalenia spojówek, w niektórych przypadkach zmiany chorobowe mają charakter proliferujący. Zwykle występuje odczyn ze strony węzłów chłonnych, niekiedy może dojść do znacznego obrzmienia ślinianek przyusznych. Objawy ogólne są bardzo dyskretne. Leczenie polega na miejscowym stosowaniu antybiotyków, kolyriów antyseptycznych i łagodnie ściągających.

Wiele objawów powiekowych może występować w chorobach wywołanych przez wirusy. Rozlany obrzęk powiek może być wczesnym objawem mononukleozy zakaźnej, ostrego nagminnego zapalenia mózgu, ziarnicy wenerycznej pachwin. Vitiligo i poliosis (zjaśnienie brwi i rzęs) może wystąpić w zespole Vogt-Koyanagi.

Jaskra jest schorzeniem charakteryzującym się podwyższonym ciśnieniem śródgałkowym, powodującym okresowe łub stałe pogorszenie wzroku. Obecny podział jaskry oparty jest na obserwacji kąta komory, wg której dzielimy jaskrę na 2 główne typy: jaskrę z zamkniętym i otwartym kątem przesącza.

Promieniowanie jonizujące, przechodząc przez dany ośrodek (stały, ciekły czy gazowy), wywołuje w nim jonizację. Promieniowanie to może być zarówno promieniowaniem elektromagnetycznym, jak i cząsteczkowym. Do pierwszej grupy należą promienie X oraz promienie gamma, do drugiej grupy strumień cząstek alfa, beta, elektronów, pozytonów, protonów i neutronów.

a. Srebrzyca powiek i spojówek (argyrosis palpebrarum et coniunctivae). Powieki przybierają zabarwienie szyfrowe, dyschromia jest szczególnie wyraźna w okolicy mięska łzowego. Niekiedy zabarwienie szyfrowe szerzy się na całą spojówkę powiekową i gałkową.

Rozpoznanie grzybic narządu wzroku nastręcza znaczne trudności ze względu na niespecyficzny przeważnie przebieg kliniczny tych schorzeń oraz długo trwające badania laboratoryjne. Nie wymaga uzasadnienia, że dla okulistów ma to szczególne znaczenie, gdyż niecelowe postępowanie wskutek braku pewnego rozpoznania grozi nieodwracalną utratą funkcji oka. Podejrzenie infekcji grzybiczej powstaje zwykle w długotrwałych, opornych na klasyczne leczenie przeciwbakteryjne, procesach zapalnych oka. Do podstawowych badań, jakie w tej sytuacji powinno się wykonać, należy posiew bakteriologiczny i mykologiczny, bezpośrednie badanie mikroskopowe materiału pobranego z ogniska oraz wymaz.

– 1. Czynniki anatomiczne:

a. Dysproporcja między wielkością soczewki a przednim odcinkiem. Występuje to przeważnie w oczach nadwzrocznych z małym odcinkiem przednim i małą średnicą rogówki. Wzrost soczewki powoduje stopniowe spłycanie się komory przedniej, aż do momentu krytycznego w oku dorosłego. Zamknięcie się kąta jest mało prawdopodobne w oku krótkowzrocznym, ponieważ jest ono duże i ma szeroki kąt.

Należy zwrócić uwagę na fakt, że erg zależy od wielu czynników, a m. in. od natężenia oświetlenia, czasu trwania bodźca i jego składu widmowego, szybkości uzyskania maksimum natężenia strumienia światła, a nawet od kształtu i wielkości użytej elektrody. Zmiana któregokolwiek z tych czynników zmienia zasadniczo zapis erg.

Pył ołowiu metalicznego i jego związków może być powodem pylicy oka. Niektóre sole ołowiu w silnych stężeniach wywołują podrażnienie oczu – zapalenie spojówek, uporczywe łzawienie, światłowstręt. W nabłonku spojówki gałkowej i powiekowej mogą powstać ogniska martwicy, pozostawiające blizny. W rogówce, zwłaszcza w okolicy rąbka, pojawiają się czasem zmętnienia w postaci białych punktów, które później tworzą pewnego rodzaju inkrustację.

Obraz kliniczny jest mniej dramatyczny niż w zapaleniu tęczówki. Napadom choroby towarzyszy różnego stopnia nastrzyknięcie rzęskowe i bóle gałki ocznej. Permanentne rozszerzenie naczyń tęczówki może stworzyć warunki do powstania rubeozy (rubeosis iridis). Każdy napad choroby histologicznie charakteryzuje się powstaniem ognisk nacieczenia, ulegających ewentualnie martwicy i zwłóknieniu. Proces chorobowy może trwać z przerwami kilka dni, tygodni lub miesięcy. Tęczówka może ulec atrofii, może dojść do powstania zaćmy, jaskry, zaniku gałki ocznej (phthisis bulbi). W każdym przypadku długotrwałego zapalenia tęczówki i ciała rzęskowego należy liczyć się z możliwością powstania zaćmy wtórnej.